1 ***** PHẬT HỌC VẤN ĐÁP *****

20. THỜI GIAN CÓ KHÔNG?

Chơn Bảo Thanh hỏi

30/04/2018


HỎI: 

  • Trong vòng luân hồi sinh tử, "thời gian" có ý nghĩa không? Ví dụ, con đang sống ở khoảng thời gian này. Khi chết đi theo nghiệp, theo niệm cuối cùng mà con tái sinh vào kiếp khác ở khoảng thời gian nhiều trăm năm trước. Điều này có xảy ra không ạ?


Nếu nó xảy ra thì thời gian chỉ là sự biểu hiện của tâm vô minh phải không ạ? Hay nói cách khác tâm vô minh sinh ra khái niệm thời gian. Chứ bản chất chân thật thì thời gian không tồn tại. Con hiểu như thế có bị sai không ạ?


ĐÁP:

  • Theo luận Đại thừa khởi tín, Chân thể vốn không sinh hay diệt, không có thân, căn, thế giới cùng các pháp. Chỉ do một niệm bất giác mà có sự lưu chuyển biến dịch, từ đó có thân, căn cùng thế giới xuất hiện, có không gian và thời gian. Là những gì ta đang chiêm nghiệm đây. Như vậy không gian và thời gian là sản phẩm của vô minh. Và một khi chúng ta còn vô minh thì thời gian vẫn còn hiện diện, được kinh luận diễn tả thành ba thời là quá khứ, hiện tại và vị lai.

Do vô minh mà có thời gian, hết vô minh thì không có thời gian, nên thời gian chỉ là pháp theo duyên, thời gian không có chất thật. Vì thế không thể nói thời gian có giá trị vĩnh cữu. Nhưng cũng không thể phủ nhận giá trị của thời gian khi chúng ta còn đang mê. Rõ ràng có những việc đã qua và đã mất. Chúng ta sinh ra, lớn lên rồi chết đi. Chết rồi thì không bao giờ còn gặp lại. Nghĩa là trong cơn trường mộng này, vẫn thấy có khoảng không gian để sống và thời gian để trải qua. Nếu phủ nhận nó trong cái duyên đang mê thì việc gieo nhân và gặt quả trở thành phù phiếm, lời phát nguyện không có giá trị v.v.... Vì gieo nhân thì trong hiện tại mà gặt quả thì luôn phải sau khi gieo nhân. Cái sau đó biểu hiện cho cái gọi là tương lai. Một thời trong ba thời của cái gọi là thời gian.

  • Những gì chúng ta có hiện nay là cái quả của những cái nhân đã gieo từ trước. Tương tự, những gì ta gieo trong hiện tại sẽ có cái quả trong tương lai. Nghĩa là quả phải luôn có sau nhân. Thành việc bảo rằng "Theo niệm cuối cùng mà tái sinh vào kiếp khác ở khoảng thời gian nhiều trăm năm trước" là không thể xảy ra. Chỉ có thể xảy ra sau thôi. Mọi thứ đều phải xuất hiện theo qui luật "Nhân trước quả sau. Và có quả rồi thì pháp tạo ra quả đó mới được gọi là nhân".


 

Thông báo

Video